Burgemeester Jan van Zanen: 'Het is, en blijft mensenwerk'

Door André Gerritsen

Zitten op het pluche (deel 5, slot): burgemeester Jan van Zanen

Hoewel al in gebruik sinds 2005, is het pluche op zijn stoel nog lang niet versleten. Burgemeester Jan van Zanen (52), hij maakte al onderdeel uit van drie colleges, is vermoedelijk een van de meeste actieve en beweeglijke burgemeesters uit de geschiedenis van Amstelveen.

Als een kleurrijke kameleon danst hij in een onophoudelijke pirouette langs alle facetten van het burgemeesterschap. 'Ik doe het op mijn manier, dat is intensief. Maar ik kan niet anders, want zo ben ik. Als ik dat niet meer kan, dan zien we wel weer,' zegt Van Zanen.

De mensen-mens Van Zanen ('Ik ben een makelaar in relaties') is zeer betrokken, verrassend scherpzinnig, gedoseerd humoristisch en een tikkeltje ongeduldig. Het is de mix van eigenschappen die hem niet alleen typeert, maar 'm ook overwegend geliefd maakt.

Schouderklopje

Hij floreert met name in zijn rol als 'gemeenschapsvader,' slechts één van de onderdelen uit het brede burgemeestersspectrum, maar wel de meest zichtbare. Het zijn bijvoorbeeld de momenten, waarop Van Zanen zijn erkentelijkheid uitspreekt naar Amstelveners die zich inzetten voor de gemeenschap. Dan komt hij 'met liefde' langs voor een opening, een bloemetje, of een toespraak: 'Dat kan zijn voor de lijntrekker van de voetbalclub, het jubileum van een dameskoor, of de buurvrouw die al jaren de kat verzorgt van de jongere buren.

Onderschat niet, hoe belangrijk het is voor deze mensen om een schouderklopje te krijgen,' zegt Van Zanen, onderwijl met zijn vingers tokkelend op zijn bureau. 'In deze tijd wordt over heel veel dingen nogal eens schamper, of negatief gedaan, dat is heel jammer. Maar er zijn om erkentelijkheid en waardering uit te spreken, of ik dat nou ben of iemand namens het gemeentebestuur, dat is heel belangrijk.'

(Foto Amstelveenweb.com - 2013)

Jan van Zanen tijdens de commissievergadering Algemeen Bestuur en Middelen op 12 september 2013 in de raadzaal

Weefsel

Van Zanen gelooft heilig in het 'zelforganiserende mechanisme van de samenleving, met een kleine sterke overheid op de achtergrond,' zo legt hij uit: 'Neem het 90-jarig bestaan van Roda'23. Ik kom daar uiteraard om mijn felicitaties over te brengen, maar het echte cadeau, dat zijn de mensen die begaan zijn met - en zich inzetten voor de club. Zij vormen een onderdeel van hele wijk (Bovenkerk, red.), waar gezinnen kunnen wonen en leven. Het zijn deze mensen die onderdeel zijn van het weefsel, dat de lokale samenleving vormgeeft. Dat werkt veel beter dan, dat we een dokter (lees: gemeente) via een recept (lees: beleidsnotitie) laten voorschrijven hoe het moet.'

Achter de schermen

Geloof het of niet, achter de schermen is Van Zanen feitelijk veel drukker dan ervoor. 'Wat de mensen zien is maar een klein gedeelte,' zegt Van Zanen, die om maar iets te noemen, bergen tijd steekt in de belangen van het internationale bedrijfsleven binnen de gemeente (de zogenoemde stille diplomatie) en bij dag en ontij in de weer is met de veiligheidsregio. 'Het is soms taai, het zijn stapels werk, vaak ingewikkeld en je moet blijven duwen en trekken, maar vooral continu schakelen.'

Naast besluiten nemen, handtekeningen zetten, het ambtelijk bemoedigen en inspireren en het waken over raad en college is Van Zanen ook nog 24 uur per dag paraat en aanspreekbaar; de boog staat altijd gespannen. 'Je staat altijd strak als er wat gebeurt. Het is bepaald niet àltijd leuk. Het is zwaar en het is veel, want alles gaat altijd door. Maar ik slaap er doorgaans goed op en ik doe het nog steeds met veel plezier.'

Evenwicht

VVD'er Van Zanen is een liberaal dier ('Dat ik liberaal ben kan niemand mij kwalijk nemen'), maar vervult een onafhankelijke rol binnen de drie Amstelveense colleges, waar hij deel van uitmaakte. 'Ik hang altijd aan de andere kant van het college,' zo legt hij enigszins cryptisch uit, om aan te tonen, dat hij voor evenwicht wil zorgen. 'Als een college rustig aan doet, zeg ik 'schiet op'. Gaan ze te hard dan zeg ik 'rustig aan'.

'Alle drie de colleges waren een team, maar allen heel verschillend,' zo blikt Van Zanen terug. 'Als een college geen team vormt, dan houden ze het niet vol, onderschat dat niet,' zegt Van Zanen. 'Het draait ook lang niet alleen om de politieke samenstelling, maar vooral om de personen. Het is en blijft mensenwerk.

Je hebt te maken met verschillende persoonlijkheden binnen elk college, dat zie je in deze periode goed terug. En een persoonlijkheid bìnnen een college, is vaak anders dan een persoonlijkheid buiten het college.

Maar ze werken allemaal hard, ze doen hun best en gaan er allemaal voor. Ik hoop te inspireren, te waarschuwen en wil iedereen tot zijn recht laten komen: wethouders zijn voor mij allemaal gelijk. En natuurlijk, ik probeer altijd rekening te houden met belangen van de raad en die zijn altijd breder dan de belangen van de coalitie.'

Tijd

Maar het opvallendst vindt Van Zanen nog wel de voortschrijdende tijd: 'De gemeentesecretaris zei bij mijn aantreden in 2005: Jan, je moet echt van je agenda af, je krijgt zo'n elektronische. Ik vond het verschrikkelijk, ik had zo'n hele mooi blauwe, waar ik ieder jaar met kerst een nieuwe inhoud voor kreeg, prachtig. Maar nu kan ik niet meer zonder,' wijst hij op zijn iPhone, die gedurende het interview nauwkeurig in de gaten wordt gehouden door zijn voorlichter.

'Kijk, het eerste college (2002-2006) was een bijzonder hecht team, maar in die jaren was er economische bubbel van heb ik jou daar en was de sociale media net in opkomst. Het is nu een andere tijd: het is crisis, we bezuinigen: dat maakt het harder. Er is een maatschappelijke trend gaande, waarin zaken niet meer worden opgelost, maar waarin barbertje moet hangen. We hebben Facebook, Twitter, Dichtbij.nl en meeschrijvers, alles gaat sneller.


(Foto Amstelveenweb.com - 2013)

Jan van Zanen feliciteert en bedankt voor mevrouw Moens voor haar Burgernet aanmelding op vrijdagochtend 6 september 2013 op het Stadsplein van Amstelveen

De maatschappelijke context bepaalt ook het handelen van een college.' Open cultuur 'Maar we doen als college van B en W ons uiterste best zo open mogelijk te zijn en de raad continu te informeren. Ik durf de stelling wel aan, dat hier in Amstelveen een zeer open cultuur heerst. Natuurlijk die kan altijd weer opener, maar je merkt ook, dat de waslijn waar alles aan hangt zo vol is, dat je soms door de bomen het bos niet meer ziet. Hang je er was bij, dan ziet niemand het, doe je het niet, dan droogt de was nooit. Daar moeten we een manier op vinden.

Maar ik streef altijd naar verbeteringen en mijn werk is nog lang niet af.' Van Zanen ('Een burgemeester is het meest effectief als hij gewoon z'n werk doet') wordt ook genoemd als kandidaat voor het burgemeesterschap in Utrecht. Op de vraag, of hij in Amstelveen blijft zegt hij volmondig: 'Als u daarop maar rekent. Er is hier nog wat te doen.'

Veiligheid

Amstelveens burgemeester is trots op wat hij, onder meer in deze collegeperiode, heeft bereikt en met name op het gebied van veiligheid. Het is het facet, waar hij het hardst voor strijd en waar hij onnoemelijk veel energie in steekt: 'Ik kan vooral trots zijn op wat we aan nieuwe instrumenten hebben ingezet rond het thema veiligheid en specifieker het thema woninginbraken. Als er iets nieuws is, of het nou in de preventieve sfeer is, een nieuwe opsporingsmethode, of het gebruik van slimme cameraatjes, we zitten er bovenop.

Van cameratoezicht, mosquito's en mystery guests, we zetten alle instrumenten in. Maar het is soms wel dweilen met de kraan open. Het kan weken goed gaan met het aantal inbraken, maar dan is er opeens een gaatjesboorder die in zijn eentje 34 inbraakpogingen onderneemt. Dat ik het probleem niet kan vastpakken, of aan een knop kan draaien, dat is frustrerend. Maar we blijven ons inzetten: we herhalen, herhalen en herhalen om mensen te waarschuwen, maar vernieuwen ook.'

Houden van

Al met al is Jan van Zanen, hoewel in een keurslijf, blij met zijn rol als burgemeester: 'Burgemeesterschap houdt in dienstbaarheid aan de raad, het college en de gemeenschap. Ik ben tevreden en kijk met plezier terug naar wat wij de afgelopen tijd - en zeker in deze periode, omdat de tijd anders is - hebben bereikt. Maar als je niet van mensen houdt, kun je in mijn opvatting dit werk zoals ik het doe niet doen.''