Grootste jaarlijkse daling van EU-broeikasgasemissies

De uitstoot van broeikasgassen in de EU daalde in 2023 met 8,3% ten opzichte van 2022, zo blijkt uit het laatste voortgangsrapport over klimaatactie (pdf 49 pagina’s English) van de Europese Commissie. Het rapport stelt dat de netto-uitstoot van broeikasgassen nu 37% lager ligt dan in 1990. In dezelfde periode groeide het bruto binnenlands product (bbp) van de EU met 68%.

Dit wijst erop dat het verminderen van emissies en economische groei verenigbaar zijn. Het bevestigt ook dat de EU op schema ligt om haar doel te bereiken om de emissies tegen 2030 met ten minste 55% te verminderen.

De bevindingen van het rapport zijn onder meer:

-een recordafname van 16,5% in 2023 van emissies van elektriciteits- en industriële installaties die onder het EU-emissiehandelssysteem vallen.

-een afname van 24% van de emissies van elektriciteitsproductie en verwarming, onder het EU-emissiehandelssysteem, gedreven door de groei van hernieuwbare energiebronnen, met name wind- en zonne-energie.

-het EU-emissiehandelssysteem genereerde in 2023 inkomsten van € 43,6 miljard voor investeringen in klimaatactie.

-ongeveer een daling van 2% in 2023 van de totale uitstoot van gebouwen, landbouw, binnenlands transport, kleine industrie en afval.

-een stijging van 8,5% in 2023 van de natuurlijke koolstofabsorptie van de EU, waarmee de recente dalende trend in de landgebruik- en bosbouwsector werd omgedraaid.

Aan de andere kant stegen de luchtvaartemissies met 9,5%, waarmee hun post-COVID-trend werd voortgezet. Ondanks de overwegend bemoedigende bevindingen van het rapport, benadrukken recente extreme weersomstandigheden in Europa het feit dat er voortdurende actie nodig is.

De afgelopen 5 jaar heeft de EU het voortouw genomen bij het aanpakken van klimaatverandering en milieudegradatie onder haar Europese Green Deal. Ze heeft een reeks voorstellen aangenomen om het klimaat-, energie-, transport- en belastingbeleid van de EU geschikt te maken voor het verminderen van de netto-uitstoot van broeikasgassen met ten minste 55% tegen 2030, vergeleken met het niveau van 1990. Het werkt ook aan het doel van geen netto-uitstoot van broeikasgassen in 2050. Werk op dit gebied blijft een prioriteit onder het nieuwe mandaat van de Commissie.

De EU zal ook haar internationale betrokkenheid voortzetten, te beginnen met COP29 van 11-22 november 2024, om ervoor te zorgen dat onze internationale partners ook de nodige maatregelen nemen.

Uit het rapport: 1.1 Klimaatverandering en uitstoot van broeikasgassen: recente trends: Het tempo van de door de mens veroorzaakte opwarming van de aarde blijft versnellen en heeft gevolgen voor alle regio's van de wereld, waarbij Europa twee keer zo snel opwarmt als het wereldwijde gemiddelde. Om de opwarming te beperken tot de temperatuurdoelstelling van 1,5 °C van het Klimaatakkoord van Parijs, een leefbare toekomst voor iedereen veilig te stellen en de ergste gevolgen van klimaatverandering te voorkomen, moeten de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen tegen 2030 met 43% dalen ten opzichte van het niveau van 2019 en tegen 2050 met 84%2. Klimaatverandering zorgt ervoor dat extreme gebeurtenissen, waaronder dodelijke hittegolven, extreme regenval, orkanen, bosbranden en droogtes, frequenter en intenser voorkomen. Na 60.000 - 70.000 hittegerelateerde sterfgevallen in Europa in 2022, stierven hittegolven in 2023 bijna 50.000 Europeanen.

In 2024 vonden er meer catastrofale gebeurtenissen plaats en prognoses laten al halverwege de eeuw een sterke netto toename zien van temperatuurgerelateerde sterftecijfers. De dodelijke overstromingen in Afghanistan, die in mei 2024 minstens 300 mensenlevens eisten, werden gevolgd door gevaarlijke, intense en langdurige zomerhittegolven die wereldwijd honderden miljoenen mensen troffen. Minstens 10 landen registreerden dagelijkse temperaturen van meer dan 50 °C.

Temperaturen van meer dan 40 °C werden op veel plaatsen in Europa geregistreerd, waarbij Griekenland, Spanje, Frankrijk, Italië en Portugal extreme hitte ervoeren die dodelijke slachtoffers veroorzaakte, bosbranden aanwakkerde en noodmaatregelen vereiste om de bevolking te beschermen tegen hittestress. In september veroorzaakte storm Boris catastrofale overstromingen in verschillende Europese landen, terwijl bosbranden in Portugal dodelijke slachtoffers eisten. Er is dringend en daadkrachtig klimaatactie nodig om levens en middelen van bestaan te redden, economische verliezen te voorkomen en natuurlijke systemen te beschermen.

Ondanks jarenlange waarschuwingen van de wetenschappelijke gemeenschap dat de uitstoot van broeikasgassen snel moet dalen tot netto nul als we de opwarming van de aarde willen stoppen, laten voorlopige gegevens van het Joint Research Centre (JRC)10 zien dat de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen (BKG) (exclusief de netto verwijderingen door landgebruik, verandering in landgebruik en bosbouw, LULUCF) in 2023 53 miljard ton CO2-equivalent (COj-eq) heeft bereikt. Dit is 1,9% boven het niveau van 2022 en 3,3% boven de emissies van vóór de pandemie (d.w.z. 2019).

In 2023 was transport de belangrijkste oorzaak van de toegenomen wereldwijde emissies (+3,7%, of 301 MtCO2-eq)) en overtreft nu het niveau van vóór de pandemie. Het werd gevolgd door de energiesector (+1,6%, of 234 MtCOj-eq) en industriële verbranding (+2,9%, of 184 MtCCh-eq). Onder de grootste uitstoters (Figuur 1.1.b) vonden de meest significante stijgingen plaats in China (+5,2%, of 784 MtCOj-eq) en India (+6,1%, of 236 MtCO2-eq). Vergeleken met de niveaus van 1990 zijn de broeikasgasemissies van de EU aanzienlijker gedaald dan die van alle andere economieën met de hoogste emissies. De decennialange dalende trend in de broeikasgasemissies van de EU betekent dat ze nu 6,1% van de wereldwijde emissies vertegenwoordigen, wat een scherpe daling is ten opzichte van 14,9% in 1990.