Nationale Sportherdenking 2023 in Amsterdam

Op 4 mei staan we stil bij de duizenden sporters die slachtoffer zijn geworden van de Tweede Wereldoorlog. De Nationale Sportherdenking vindt sinds 2005 plaats in het Olympisch Stadion, ieder jaar met een ander thema. Dit jaar is het thema schaken.

De Koninklijke Nederlandse Schaakbond werd op 23 mei 1873 opgericht – deze maand precies anderhalve eeuw geleden. De Nationale Sportherdenking stond dit jaar daarom stil bij de honderden slachtoffers, die in de Tweede Wereldoorlog zijn gevallen in het Nederlandse schaken.

(Foto Orhan Sahin - 2023)

Vanuit Amstelveen waren burgemeester Tjapko Poppens, Heleen van Ketwich  Verschuur (lid Comité), Ugur Pekdemir (lid Comité) Michel Becker lid van de gemeenteraad, Bert Winthorst (gemeentesecretaris) aanwezig bij De Nationale Sportherdenking bij het beeld van Prometheus, het oorlogsmonument in de Nederlandse sport
Tijdens de Tweede Wereldoorlog bloeide het sportleven als nooit tevoren. Voor veel mensen was dit een afleiding van de dagelijkse ellende, die in de loop van de oorlog steeds verder toenam. Mensen gingen zelf aan sport doen of kwamen kijken in een stadion. In het Olympisch Stadion bijvoorbeeld waren er in de eerste negen maanden van 1944 bijna 250.000 bezoekers bij voetbalwedstrijden. In 1940 waren dat er nog niet eens 100.000. Aan de andere kant bleek na de oorlog dat verenigingen soms al hun leden waren verloren.

De Koninklijke Nederlandse Schaakbond viert dit jaar haar 150-jarig jubileum. Het inhoudelijke programma  is in samenwerking met de KNSB en het Max Euwe Centrum samengesteld. Recent onderzoek heeft aangetoond dat minstens 91 leden van schaakclubs in Kamp Westerbork verbleven voordat zij werden vermoord. In Kamp Amersfoort waren dat er 23, waaronder 8 leden van de Puttensche Schaakclub, allemaal slachtoffers van de razzia in hun dorp.

Het is dan ook logisch dat schaken onderdeel uitmaakte van het dagelijks leven in deze concentratiekampen, als één van de laatste mogelijkheden voor wat afleiding van de dagelijkse ellende. Maar ook zijn er tekeningen bekend van schakers in de Japanse gevangenenkampen in Nederlands-Indië. In 2011 startte Kamp Amersfoort een onderzoek met de vraag welke rol schaken heeft gespeeld als overlevingsmethode. Tijdens de inhoudelijke bijeenkomst spraken we onder anderen over dit onderzoek, maar ook met Frans Muijsson, de zoon van Sophia Muijsson-Gazan die werd vermoord in Auschwitz na onder meer een verblijf in het Oranjehotel.