Tentoonstelling van Paul Klee in het Cobra Museum

Van 28 januari t/m 22 april 2012 organiseert het Cobra Museum de internationale tentoonstelling Klee en Cobra: 'Het begint als kind'. De expositie laat de invloed van Paul Klee (1879-1940) op de Cobra kunstbeweging (1948-1951) zien vanuit de wederzijdse fascinatie voor de wondere verbeeldingswereld van het kind.

Niet eerder is dit thema zo uitgebreid behandeld in een expositie. In totaal worden 120 topstukken van Paul Klee (olieverfschilderijen, werk op papier, gemengde techniek en sculpturen) en circa 100 hoogtepunten van Cobra (vertegenwoordigd door onder meer Karel Appel, Constant, Corneille, Eugène Brands, Asger Jorn en Pierre Alechinsky) bijeengebracht uit internationale collecties.

Dit biedt bezoekers onder meer een unieke gelegenheid om de overeenkomsten en de verschillen te zien tussen Klee en Cobra. De tentoonstelling wordt financieel mogelijk gemaakt door onder meer de Turing Foundation, de Mondriaan Stichting, het Prins Bernhard Cultuurfonds, SNS REAAL Fonds en de Business Club van het Cobra Museum.

(Bron Wikipedia - 2011)

Paul Klee -Motiv aus Hammamet, 1914, aquarel

Klee en Cobra

In het voorjaar van 1948 houdt het Amsterdamse Stedelijk, van Willem Sandberg, een grote expositie van Paul Klee. De eerste in Nederland. De pers reageert enthousiast. Niet veel later debuteert, ook in het Stedelijk, CoBrA. Jonge, veelal Nederlandse, schilders en dichters. De media kraken af. Geklieder, gekladder en erger. ‘Dat kan mijn zoontje ook’. Het publiek stroomt massaal toe.

Paul Klee en Cobra in een tentoonstelling verenigen lijkt niet meteen voor de hand liggend. De jonge Nederlandse Cobra-kunstenaars maken pas in 1948 op grote schaal kennis met het werk van Klee, tijdens de tentoonstelling in het Stedelijk Museum. De Zwitserse kunstenaar is dan al acht jaar dood, maar zijn werk maakt grote indruk op de Nederlandse en internationale Cobra-kunstenaars.

De verbeeldingswereld van het kind als wederzijdse inspiratiebron

Klee en Cobra deelden de oprechte fascinatie voor de bevrijdende eenvoud, de fantasie, het pure en het kleurrijke van kindertekeningen. Als kleine jongen was Klee een fervent tekenaar, en na herontdekking in 1902 van zijn eigen kindertekeningen, greep hij er zijn leven lang op terug.

Ook zijn zoon Felix, geboren in 1907, zette hij op vroege leeftijd aan tot tekenen. Van vader en zoon zijn in de expositie originele kindertekeningen te zien die Zwitserland nooit eerder hebben verlaten. De Cobra-kunstenaars verzamelden eveneens kindertekeningen en werkten regelmatig met kinderen samen. Zo ook Eugène Brands, wiens dochter Eugénie hem mede tot muze werd. In de tentoonstelling worden hier enkele fraaie voorbeelden van gepresenteerd.

De Cobra-kunstenaars herkenden zich in de uitgangspunten en in het kinderlijk spontane van Klees kunst. Ze gingen op verwante wijze te werk. Hun zeggingskracht in de eerste jaren is dan ook voor een belangrijk deel terug te voeren op het ongekunstelde en de directheid die kinderen aan de dag kunnen leggen.

De tentoonstelling toont zowel de gelijkenissen als de verschillen in de werkwijze en opvatting over de rol en betekenis van het kind van Klee en Cobra. Dit komt onder meer tot uiting in thema’s als de verbeelding van het kind, fantasiedieren, maskers en groteske gezichten, acrobatiek, maar ook de agressie tussen kinderen onderling. Ook de receptie van Paul Klee door Cobra komt uitgebreid aan bod.

Internationaal samenwerkingsverband

Klee en Cobra is samengesteld door een internationaal team van conservatoren afkomstig van de drie organiserende partijen, te weten het Zentrum Paul Klee in Bern (waar de expositie van 25 mei t/m 4 september 2011 was te zien), het Louisiana Museum of Modern Art in Humlebaek (30 september 2011 t/m 8 januari 2012) en het Cobra Museum voor Moderne Kunst in Amstelveen (28 januari t/m 22 april 2012).

Voor de gelegenheid worden belangrijke bruiklenen beschikbaar gesteld uit internationale collecties, maar ook enkele privéverzamelingen. Naast zijn eigen kindertekeningen (toen hij 4 en 6 jaar oud was) en die van zijn zoon Felix is van Klee een mooi overzicht uit zijn hele oeuvre te zien, tot en met werk uit 1940, het jaar van zijn dood.

Bijzonder zijn enkele grote werken op jute – La belle jardinière en Liefdeslied bij nieuwe maan, beide uit het Zentrum Paul Klee - van de hand van Klee uit de jaren ’30 en Zomerlandschap uit 1918 uit de collectie van de Triton Foundation. Het olieverfschilderij Hiep, hiep, hoera! van Karel Appel uit 1949 uit de Londense Tate Gallery en het eveneens uit de Tate afkomstige, monumentale doek Brief aan mijn zoon van Asger Jorn uit 1956/57 behoren naast de bovengenoemde werken tot de hoogtepunten in de tentoonstelling.

Catalogus

Bij Ludion verschijnt de Nederlandstalige catalogus Klee en Cobra. Het begint als kind. De catalogus is in het Engels en Duits uitgegeven door Hatje Cantz Verlag. 224 pagina’s, 269 illustraties (waarvan 246 in kleur). Paperback en hardcover editie.

Nevenprogramma

In samenwerking met de Universiteit van Amsterdam vindt een onderzoekssamenwerking plaats en wordt een uitgebreid programma ontwikkeld rond de psychologische invalshoek van de kindertekening. Dit programma wordt mede mogelijk gemaakt door SNS REAAL Fonds.

Kinderprogramma

Daarnaast wordt met steun van Stichting Zabawas een educatief en creatief kinderprogramma ontwikkeld.

Meer informatie over zowel het nevenprogramma als het kinderprogramma is vanaf november 2011 online terug te vinden op www.cobra-museum.nl.

Paul Klee?

Paul Klee (18 december 1879-29 juni 1940) werd geboren in Münchenbuchsee, in Zwitserland en wordt beschouwd als zowel een Duits en een Zwitsers kunstschilder. Zijn hoogst individuele stijl werd beïnvloed door bewegingen in de kunst met het expressionisme, kubisme, surrealisme en inbegrepen.


(Bron Wikipedia - 2011)

Paul Klee, gefotografeerd in 1911 door Alexander Eliasberg

Hij was ook een student van het oriëntalisme. Klee was een natuurlijke tekenaar die experimenteerde met kleur theorie en schreef uitgebreid over. Zijn lezingen Writings on Form and Design Theory (Schriften zur Form und Gestaltungslehre), gepubliceerd in het Engels als het Paul Klee Notebooks en ze worden beschouwd als zo belangrijk voor moderne kunst, dat ze in vergelijking met het belang dat Leonardo da Vinci's A Treatise on Painting had voor de Renaissance.

Hij en zijn collega, de Russische schilder Wassily Kandinsky, studeerden aan het Duitse Bauhaus school van kunst, design en architectuur. Zijn werken weerspiegelen zijn droge humor en zijn soms kinderlijke perspectief, zijn persoonlijke stemmingen en overtuigingen en zijn muzikaliteit.